Değerli mükellefler,

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK), sahte belge (naylon fatura) ile mücadelede yeni bir dönemi başlattı. 1 Ekim 2025 tarihini bir dönüm noktası olarak belirleyen bu yeni strateji, "Kuruluş Gözetimli Analiz" (KURGAN) adı verilen bir sistemi merkeze alıyor.

İşte bu yeni dönemde mükellefleri nelerin beklediğine ve özellikle "KURGAN" bildirimleri konusunda nasıl hareket etmeniz gerektiğine dair kısa bir rehber.

KURGAN Nedir ve Neyi Amaçlar?

KURGAN, VDK tarafından geliştirilen bir vergisel risk analiz sistemidir. Ancak bu, klasik bir risk analizinden farklı olarak, bir "erken uyarı sistemi" mahiyetindedir.

• İşlemleri Analiz Eder, Mükellefi Değil: KURGAN, mükellefleri "riskli" veya "risksiz" olarak etiketlemez. Bunun yerine, mal ve hizmet alım/satım işlemlerinin kendisini anlık olarak tarar ve işlemin riskini ölçer.
• Cari Verilerle Çalışır: Sistem, e-belge gibi anlık veya günlük verilere bakarak sahtecilik risklerini çok hızlı bir şekilde tespit etmeyi amaçlar.
• Erken Sinyal Verir: Amacı, mükellefleri olası risklerden haberdar ederek kendi tedbirlerini almalarını ve kendi risk değerlendirmelerini yapmalarını sağlamaktır.

"KURGAN Bilgi İsteme Yazısı" Aldım. Ne Yapmalıyım?

Yeni dönemde alıcı mükelleflere (mal/hizmet alan tarafa) KURGAN sistemi üzerinden tespit edilen riskli işlemlere dair "Bilgi İsteme Yazıları" gönderilmektedir.

Önemli Not: Bu yazı bir vergi inceleme raporu veya ceza bildirimi değildir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 148. maddesine dayanan resmi bir bilgi isteme ve karşıt inceleme yazısıdır. Ancak, olası bir denetimin habercisidir.

Eğer böyle bir yazı alırsanız, izlemeniz gereken adımlar şunlardır:

1. Sakin Olun ve Yazıyı İnceleyin: Yazı, sizin riskli bir mükellef olduğunuzu değil, taraf olduğunuz belirli bir işlemin riskli bulunduğunu belirtir.
2. Kendi Risk Değerlendirmenizi Yapın: Yazıda belirtilen işlemleri derhal gözden geçirin. Mükellef olarak kendi durum değerlendirmenizi yapmanız beklenmektedir.
3. Seçenek 1: Risk Algınız İdare ile Örtüşüyorsa:
• Eğer siz de işlemin riskli olduğu (sahte belge olabileceği) kanaatine varırsanız, hukuk düzleminde kayıtlarınızı ve beyanlarınızı düzeltme (örneğin düzeltme beyannamesi verme) yoluna gidebilirsiniz.
• Bu durumu, İdareye vereceğiniz cevabi yazıda net bir şekilde belirtmelisiniz.
4. Seçenek 2: Risk Algınız Farklıysa (İşlemin Gerçek Olduğunu Düşünüyorsanız):
• İşlemin neden riskli bulunduğunu anlamaya çalışın (KURGAN ilk etapta işlemlerin "gerçekliğine" odaklanır).
• Muhtemel bir denetim sürecinde işlemin gerçekliğini ispatlamaya yönelik delilleri (sevkiyat, ödeme, depolama vb.) toplamaya ve hazırlamaya başlamalısınız.
• Vereceğiniz cevapta işlemin gerçekliğine dair argümanlarınızı ve mevcut kanıtlarınızı sunabilirsiniz.
5. MUTLAKA Cevap Verin:
• Bu yazı resmi bir "bilgi isteme" yazısı olduğundan, süresi içinde cevap vermemek, eksik ya da yanıltıcı bilgi vermek VUK 355. madde uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilmesine neden olabilir.
• Bu ceza, sadece bilgi isteme fiiline uymamaya yöneliktir, işlemin kendisiyle ilgili değildir.

Yeni Felsefe: "Bilerek Kullanma Esas, Bilmeden Kullanma İstisna"

Yeni dönemin en çok dikkat çeken sloganlarından biri budur. Bu ifade, mükellefler arasında "Artık kast (niyet) değerlendirmesi yapılmayacak mı?" endişesine yol açmıştır. Rehber bu konuya açıklık getirmektedir:

• Otomatik Suçlama Yok: Bu yaklaşım, "alıcı mükelleflerin otomatik olarak sahte belge kullanıcısı sayılacağı" veya vergi müfettişlerinin "kast değerlendirmesi yapmayacağı" anlamına gelmemektedir.
• 306 No.lu Tebliğ Yürürlükte: Sahte belge kullanmada kast unsurunu değerlendiren 306 sıra no.lu VUK Genel Tebliği halen yürürlüktedir.
• Objektif Kriterler Geldi: Yeni olan şudur; 18.04.2025 tarihli yeni bir Genelge (SMYİB Kullanma ve 160/A İncelemeleri Genelgesi) yayınlanmıştır. Bu genelge, müfettişlerin "kast" unsurunu değerlendirirken bakacağı 13 net ve objektif kriter belirlemiştir.
• Sonuç: Değerlendirme süreci artık daha sıkı ve objektif kriterlere bağlı yürütülecektir.

Mükellefler İçin Diğer Önemli Gelişmeler

1. Teminat İstenecek mi?
• Evet, müfettişlerin VUK 359. madde kapsamındaki fiillerde ve vergi alacağının güvende olmadığı durumlarda teminat isteme yetkisi vardır.
• Ancak: Bu uygulama, keyfiyetin önüne geçmek için objektif kurallara bağlanmıştır.
• Şu anda "Teminat Değerlendirme Sistemi" adı verilen bir yazılım geliştirilmektedir.
• Rehbere göre, bu sistem tam olarak devreye alınıp müfettişlerin kullanımına açılana kadar (zorunlu haller dışında) mükelleflerden teminat istenmeyecektir.
2. Denetim Süreçleri Hızlanıyor:
• "Rapor Otomasyon Sistemi" gibi yeni teknolojilerle , özellikle düzenleyici (sahte belgeyi ilk düzenleyen) mükelleflerin denetim süreçleri çok kısalacaktır.
• Sahte belgenin "uzun denetim süreleri" ve "zamanaşımı" gibi avantajları ortadan kaldırılmaktadır.
3. İş Akışı Değişiyor:
• Eskiden denetimler genellikle düzenleyiciden kullanıcıya doğru ilerlerken, yeni dönemde KURGAN'ın cari tespitleriyle öncelikle cari kullanıcılardan başlanacaktır.

Bu yeni dönemin amacı, sahte belgeyi mali sistemden tamamen temizlemek, rekabet eşitliğini sağlamak ve mükellef haklarını koruyarak süreci daha şeffaf hale getirmektir.

Bu makale, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından yayınlanan "1 Ekim 2025 Sahte Belgeyle Mücadele Stratejisi - Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) Mükellef ve Meslek Mensupları Rehberi"ne dayanılarak hazırlanmıştır.